Gezonde mensen, gezonde zorg: begin bij jezelf!
De helft van de Nederlandse bevolking heeft 1 of meer chronische ziekten. We worden massaal ziek in ons land! De ‘vergrijzing’ krijgt vaak de schuld. We worden steeds ouder, en ‘op den duur gaat er nu eenmaal onvermijdelijk iets fout in ons lijf’. Het eerste is waar, het tweede een misperceptie.
De zorg verlengt ons leven
In het begin van de vorige eeuw was de gemiddelde levensverwachting bij geboorte ongeveer 50 jaar in Nederland. Dat gemiddelde werd vooral bepaald door enorme (kinder-)sterfte aan infecties en ondervoeding. Betere hygiëne, antibiotica, betere beschikbaarheid van (schoon) voedsel en armoedebestrijding hebben in de loop van de vorige eeuw enorme betekenis gehad voor de levensverwachting. De laatste jaren is het vooral de gezondheidszorg die de levensverwachting nog doet stijgen. Waar we vroeger overleden aan een hartinfarct, blijven we nu vaak leven. Helaas is er nogal eens sprake van chronische restverschijnselen. Hetzelfde geldt voor kanker en veel andere chronische, niet overdraagbare aandoeningen: de sterk verbeterde gezondheidszorg maakt dat we er niet meer (direct) aan overlijden. Daarmee worden die ziekten echter chronisch en vergen ze vaak blijvende zorg.
Onze leefstijl maakt ziek
De overtuiging dat veroudering met ziekte gepaard gaat is vooral gebaseerd op het gegeven dat de overgrote meerderheid van de mensen boven 65 jaar een of zelfs meerdere chronische ziekten heeft in onze samenleving. Er zijn echter culturen waarin dat niet het geval is. In zogenaamde “Blue Zones” worden mensen nog ouder dan wij, terwijl ze (veel) minder ziek worden. We begrijpen steeds beter dat veroudering, net als obesitas en roken, een risicofactor is voor ziekte, maar geen synoniem. Naarmate we ouder worden stapelt zich steeds meer schade in onze cellen. Voor een deel is dat onvermijdelijk: onze stofwisseling is daarvoor verantwoordelijk, en die kunnen we niet stopzetten. Onze manier van leven kan de schadeontwikkeling echter sterk versnellen. Te veel van de verkeerde voeding, te weinig beweging, roken, alcohol, chronische stress, slechte slaapkwaliteit en toxines zijn de belangrijkste factoren die in samenspraak met genetische architectuur de kans op ziekte sterk verhogen.
De zorg is overbelast
De tsunami van chronische, niet overdraagbare aandoeningen, voor een belangrijk deel veroorzaakt door onze manier van leven in interactie met onze genen, brengt veel leed en overbelast ons zorgsysteem. We proberen al jaren de kosten te drukken en de wachtlijsten te verkorten door nog efficiënter te werken. Ondanks alle inspanningen becijferde het RIVM dat de zorgkosten zonder nog veel drastischer ingrepen in 2040 verdubbeld zullen zijn. De facto betekent dat, dat veel mensen hun premie niet meer zullen kunnen betalen. Ik zal de rampscenario’s die in dat geval denkbaar zijn hier niet schetsen. We kunnen echter wel voorkómen dat het zover komt.
Healthy University: verbeter de wereld, begin bij jezelf!
Onze genen kunnen we (nog) niet veranderen, maar onze manier van leven wel. Al in 2002 (!) werd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Science geschat dat tussen de 70-90% van de chronische, niet overdraagbare aandoeningen voorkomen zou kunnen worden door onze leefstijl aan te passen. Als toonaangevende onderwijsinstelling en medisch topinstituut hebben de Universiteit Leiden en het LUMC een voorbeeldfunctie. Het Healthy University initiatief, dat door onze organisaties gezamenlijk is omarmd, is in de eerste plaats bedoeld ter bevordering van de mentale en fysieke gezondheid van medewerkers, studenten, patiënten en bezoekers. Daarnaast kunnen en moeten wij een belangrijke sociale functie ten maximale trachten in te vullen. Geef het goede voorbeeld! Zorg voor jezelf en inspireer daarmee anderen hetzelfde te doen.
Een aantal leefstijltips die kunnen bijdragen aan je gezondheid
- Vermijd industrieel samengesteld voedsel. Eet dus vooral voeding die direct door de natuur is voortgebracht (groente, fruit, vlees, vis, noten, melkproducten (mag je minimaal bewerkt noemen). En probeer niet meer dan 3x per dag te eten. Vermijd dus tussendoortjes. “Trek” is een gezond gevoel!
- Beweeg zo veel mogelijk door de dag heen. Zitten is het nieuwe roken, dat is echt waar! Marathons lopen is echt niet nodig, als je maar regelmatig staat, loopt of fietst. Zo veel mogelijk in de dagelijkse routine.
- Slaap zo regelmatig mogelijk, 7-8 uur.
- Stress vermijden is vaak lastig, zoek een manier om er beter mee om te gaan (betere planning van werk, wandelen buiten, mindfulness, sport, etc).
- Rook niet.
- Drink niet meer dan 1 alcoholische consumptie per dag, liefst helemaal niets.